تلقیح مصنوعی انسان

چندی است که در محافل علمی، مذهبی و اخلاقی بحث تلقیح مصنوعی بالا گرفته است. تلقیح مصنوعی بطور کلی بر دو گونه است: 1‏‎‎‏) تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر ‏‎(aih)‎‏ 2) تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه ‏‎(aid)‎‏در مورد تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر پیش از انحلال نکاح، بحث چندانی مطرح نیست.لیکن پس از انحلال نکاح، خواه بر اثر فوت خواه بر اثر طلاق، در صورتیکه پیش از انقضای عده وفات یا طلاق رجعی عمل باروری مصنوعی با اسپرم شوهر سابق زن صورت گیرد،کودک به او ملحق می گردد والا حکم تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه در اینجا نیز جاری است. تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه دارای پیچیدگی هایی بیش از این است. دراین مورد مساله الحاق نسبت کودک به شوهر زن ملقوحه، مرد صاحب اسپرم و زن اهدا شونده اسپرم مطرح است .در مورد اولی می توان گفت در صورت وجود شرایط مندرج در ماده 1158 ق.م نسب طفل به شوهر زن ملحق می شود. اما راجع به الحاق نسب کودک به مرد صاحب اسپرم و زن ملقوحه باید قائل به تفکیک شد. همه حقوقدانان و فقها در صورتیکه آن دو نسبت به این عمل ناآگاه باشند، نسبت کودک را در حکم نسب مشروع تلقی می کنند. اما در صورتیکه تعمدا و با آگاهی چنین عملی صورت گیرد، مساله اختلافی است که با توجه به روح حاکم بر قانون مدنی و نیز غالب فقها نمی توان نسبت چنین کودکی را به مرد صاحب اسپرم و زن ملقوحه ملحق ساخت. برخی کشورها از قبیل انگلیس، فرانسه و استرالیا قوانینی در این مورد وضع کرده اند و عمدتا مقرر داشته اند اگر ‏‎(aid)‎‏ با رضایت زوج تحقق یابد، نسبت کودک به او ملحق می شود و به هیچ وجه نسب کودک به مرد صاحب اسپرم ملحق نمی شود. زیرا این عمل جنبه درمانی دارد. در حقوق ما فقدان قانون روشن و صریحی راجع به تلقیح مصنوعی احساس می شود که باید اقداماتی صورت گیرد.